Niniejszy artykuł rozpoczyna cykl publikacji opracowanych w Wydziale Porządku Publicznego, Bezpieczeństwa, Obronności i Spraw Obywatelskich Starostwa Powiatowego w Brzozowie na temat zagrożenia suszą. W tej części Szanowny Czytelnik zostanie zapoznany z pojęciem suszy, jej etapami oraz zagrożeniami bezpieczeństwa jakie niesie ze sobą to zjawisko.

POJĘCIE SUSZY

SuszaSusza jest zjawiskiem naturalnym, które jest wywoływane przez długie okresy bez opadów atmosferycznych (deszczu lub śniegu). Suszę można rozpoznać na podstawie obserwacji poziomu wody w akwenach typu rzeki, jeziora czy zbiorniki. Z suszą mamy również do czynienia w przypadku obniżenia poziomu wód podziemnych, co z kolei można zaobserwować w przypadku przydomowych studni.

Zjawisko suszy jest złożone i wielowymiarowe, ponieważ jej negatywne skutki mogą przyczynić się do wystąpienia komplikacji w wielu sferach życia społeczności. Zabezpieczenie przed skutkami zjawiska leży zatem w dobrze pojętym interesie zarówno władz państwowych jak i całego społeczeństwa. Woda jest związkiem, którego człowiek potrzebuje do normalnej i niezachwianej egzystencji. Bez dostępu do wody nasz organizm ulega stopniowej degradacji, a w konsekwencji braku dostępu przez dłuży czas do niej – umiera. Oprócz dostępu do wody niezwykle ważna jest też jej jakość (poziom zanieczyszczenia).

ETAPY SUSZY
W literaturze przedmiotu wyróżnia się cztery etapy rozwoju zjawiska suszy: suszę atmosferyczną, suszę rolniczą, suszę hydrologiczną oraz suszę hydrogeologiczną. Poniżej zostaną one krótko scharakteryzowane. Charakterystyka zostanie uzupełniona mapami obrazującymi poziom zagrożenia na poszczególnym stopniu zjawiska (np. stopniowanie: klasa I – obszary niezagrożone – kolor zielony; klasa IV – obszary ekstremalnie zagrożone – kolor czerwony).

Pierwszym etapem rozwoju suszy jest susza atmosferyczna. Najprościej rzecz ujmując jest ona konsekwencją względnie długiego okresu bez opadów atmosferycznych lub wspólnie występujących wysokich temperatur i niskich sum opadów (na skutek wysokich temperatur dochodzi do parowania wody co w konsekwencji prowadzi do obniżenia poziomu wód). W opracowaniach można napotkać wymienne używanie terminów susza atmosferyczna i susza meteorologiczna.

Susza rolnicza jest bezpośrednim następstwem długotrwałej suszy atmosferycznej. Długotrwały brak opadów w naturalnej konsekwencji prowadzi do spadku zawartości wody w glebie. Jest to szczególnie poważne zagrożenie dla rolników i ich upraw. Niedostateczna ilość wody może być czynnikiem, który doprowadzi do poważnych strat w uprawach, przekładając się na spadek ogólnej produkcji roślinnej. Skutki takiej sytuacji możemy odczuć wszyscy jako konsumenci płodów rolnych (spadek produkcji przełoży się na wzrost cen).

Susza hydrologiczna jest kolejnym etapem rozwoju suszy. Dochodzi do niej wówczas, gdy poprzednie dwa etapy niebezpiecznie się przedłużają. Charakteryzuje się pogłębieniem stanów uprzednio wskazanych a także obniżeniem stanów wód w rzekach, jeziorach oraz zbiornikach wodnych poniżej przyjętych stanów średnich. Mieszkańcy powiatu brzozowskiego mają możliwość weryfikacji stanu poziomu wód w czasie niemal rzeczywistym za pomocą systemu monitoringu powodziowego dostępnego na stronie powiatu (w zakładce monitoring powodziowy). W tym miejscu ponownie zachęcamy do korzystania z tego niezwykle przydatnego narzędzia.

Susza hydrogeniczna jest ostatnim i w konsekwencji najgroźniejszym etapem rozwoju zjawiska suszy. Charakteryzuje się wyraźnym obniżeniem poziomu wód podziemnych w stosunku do stanu średniego. Zjawisko to można obserwować np. na przykładzie wysychających studni przydomowych. Wystąpienie tego etapu suszy stanowi ogromne zagrożenie dla człowieka oraz dla całego systemu gospodarczo – społecznego państwa.

mapki susza

 

Podsumowując, przeprowadzone analizy (na zlecenie Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej) wykazały, że tereny rolne i leśne zagrożone wystąpieniem suszy rolniczej stanowią łącznie 44,9% ogółu terenów rolnych i leśnych natomiast susze hydrologiczne zagrażają 95,4%. Odnośnie zagrożenia ostatnim czwartym etapem suszy (suszą hydrogeologiczną) odsetek ten wynosi 35,6%.

ZAGROŻENIA ZJAWISKA SUSZY
Jak wspomniano we wstępie, susza stanowi poważne zagrożenie dla współczesnego Świata. Należy zwrócić uwagę, że zjawisko to zachodzi powoli, wręcz ewolucyjnie, co przyczynia się do rozciągnięcia jego negatywnych skutków w czasie i przestrzeni. W zależności od stopnia rozwoju społeczeństwa i gospodarki danego państwa, negatywne skutki suszy dają o sobie znać w zróżnicowanym natężeniu.

Dla potrzeb analizy niniejszego artykułu wybrano trzy rodzaje zagrożeń: społeczne, gospodarcze i ekologiczne. Poniżej każdy z nich zostanie krótko scharakteryzowany.

 

skutki społeczneSkutki społeczne suszy to przede wszystkim negatywny wpływ ograniczonego dostępu do wody (czy spadek jakości wody) na zdrowie człowieka. Taka sytuacja może z kolei doprowadzić do wzrostu napięć między narodami a w konsekwencji do wybuchu wojny o dostęp do wody pitnej. Ryszard Kapuściński swego czasu zauważył, że XXI wiek będzie wiekiem wojny o dostęp do wody. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych aż 770 mln osób na całym świecie nie ma dostępu do czystej wody pitnej. Powoli woda pitna staje się surowcem cenniejszym niż ropa naftowa, ponieważ bez dostępu do ropy da się żyć, chociaż zdecydowanie spadnie komfort życia, a bez dostępu do wody nie można mówić o komforcie życia, bo tego życia zwyczajnie nie ma.

 

1.6

Skutki gospodarcze suszy wiążą się głównie z wspomnianą już wcześniej produkcją rolną, w której woda jest elementem kluczowym. Oprócz uprawy pól dostęp do wody jest potrzebny przy hodowli zwierząt, w rybołówstwie a także w takich sektorach gospodarki jak przemysł czy energetyka. Spadek ilości wody „w gospodarce” przyczyni się także do wzrostu cen samego surowca wody, co w prostej linii przełoży się na wzrost cen produkowanych towarów.

 

skutki ekologiczne

Skutki ekologiczne suszy są równie groźne co skutki społeczne czy gospodarcze. Obniżenie ilości oraz jakości wody negatywnie wpływa na cały ekosystem poprzez zakłócenie naturalnego jej obiegu. Przyczynia się także do utraty różnorodności biologicznej, wysychaniu terenów podmokłych oraz do wzrostu poziomu zagrożenia pożarowego w lasach.
Podsumowując, jak wynika z powyższej analizy susza stanowi dla nas wszystkich poważne zagrożenia bezpieczeństwa, którego nie można w żadnym wypadku lekceważyć. Można jednak podejść do tematu suszy jak do wyzwania i próbować przeciwdziałać temu groźnemu zjawisku oraz się przed nim odpowiednio zabezpieczyć. Wątek suszy oraz możliwych działań prewencyjnych znajdzie swoją kontynuację w dalszych wydaniach miesięcznika.

Zachęcamy do odwiedzenia/źródła:
http://stopsuszy.imgw.pl/
http://stopsuszy.pl/