Poprzedni artykuł zaznajomił Szanownego Czytelnika z pojęciem suszy, etapami tego zjawiska oraz zagrożeniami jakie za sobą niesie. Mając na uwadze powagę zagrożenia w tym artykule przedstawimy możliwe do podjęcia przez Mieszkańców powiatu działania ograniczające skalę spustoszenia wywołaną wystąpieniem suszy oraz proste działania zabezpieczające.

DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCE
Dla przypomnienia, pierwszym etapem rozwoju suszy jest wystąpienie długiego czasookresu bez opadów atmosferycznych lub niska suma opadów przy jednoczesnym występowaniu wysokich temperatur. Aby temu zjawisku przeciwdziałać możemy podejmować działania zmierzające do efektywniejszego poboru wody czy do zatrzymywania („magazynowania”) wody w glebie stosunkowo niskim kosztem.

Spora część z Szanownych Czytelników jest właścicielami działek rolnych czy ogródków działkowych. Jeżeli warunki temu sprzyjają można w swoich ogrodach, działkach czy uprawach stosować proste zabiegi uprawne, ułatwiające glebie pobieranie wody z wód gruntowych, rosy i pary wodnej. Jednym z takich zabiegów może być tzw. „gracowanie”, czyli najprościej rzecz ujmując wzruszanie gleby po podlewaniu czy po przejściu intensywniejszych opadów deszczu. Takie czynności można wykonywać również w okresie posuchy. Korzyść wynikająca z takiego zabiegu jest nieoceniona, ponieważ prowadzi do systematycznego otwierania „porów” w glebie.

2.1Warto również rozważyć ręczne i mechaniczne pielenie przydomowego ogródka czy pól uprawnych zamiast używania środków do chemicznego zwalczania chwastów. Przy zastosowaniu pierwszego sposobu (obok oszczędności pieniędzy i środowiska naturalnego) na grządkach zostawia się resztki chwastów, które po pewnym czasie tworzą rodzaj ściółki, co w okresie silnego nasłonecznienia dodatkowo chroni glebę przed zbytnim nagrzaniem, opóźniając odparowanie wody. Zastosowanie powyższych dwu zaleceń da większe efekty na gruntach o charakterze zlewnych, gliniastych oraz ilastych.

kompostownikKolejnym sposobem na ułatwienie glebie zatrzymywania wilgoci jest stosowanie w uprawach nawozów organicznych takich jak kompostownik czy obornik. Taki typ nawozu przyczynia się do pulchności gleby poprzez podwyższenie zawartości próchnicy. Ten rodzaj nawozu obok wspomnianych właściwości jest bardziej przyjazny środowisku niż nawozy sztuczne. Stosowanie w uprawach nawozów sztucznych prowadzi do stopniowego „skamienienia” gleby co znacznie utrudnia przyjmowanie i magazynowanie wody. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że posiadanie przydomowego kompostownika w niektórych gminach wiąże się ze zwolnieniem z części opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Warto również i ten aspekt wziąć pod uwagę rozważając budowę czy zakup kompostownika. Prostą konstrukcję jesteśmy w stanie wykonać chociażby z palet transportowych.

rosliny ozdobneOstatnim sposobem z tej grupy działań do jakich zachęcamy jest stosowanie w ogrodach roślin ozdobnych, które nie mają zbyt dużego zapotrzebowania na wodę. W ten sposób zachowamy wodę w glebie a w okresie posuchy unikniemy albo ograniczymy do minimum konieczność podlewania takich roślin. Wybór takich roślin jest bardzo duży i każdy z pewnością znajdzie taką roślinę, która będzie spełniała jego kryteria estetyczne. Za przykład można podać widoczną na zdjęciu lawendę wąskolistną (lavandula angustifolia L. officinalis), której zaletami oprócz niskiego zapotrzebowania na wodę jest jej szerokie zastosowanie w kuchni czy tradycyjnym ziołolecznictwie.

DZIAŁANIA ZABEZPIECZAJĄCE
Najskuteczniejszym działaniem zabezpieczającym przed negatywnymi skutkami suszy są działania zmierzające do gromadzenia zasobów wodnych. W skali makro takie działania podejmowane są przez państwo lub jednostki samorządu terytorialnego poprzez budowę zbiorników retencyjnych czy prowadzenie skutecznej melioracji. W skali mikro podobne działania mogą podejmować również Szanowni Czytelnicy, budując instalacje, które pomogą w gromadzeniu wody na własne potrzeby.

woda deszczowa Co raz częstszym zjawiskiem jest pozyskiwanie i gromadzenie wody deszczowej tzw. deszczówki. Wodę taką można wykorzystywać na wiele sposobów. W tym miejscu warto skupić się na systemach instalacji, które umożliwiają takie działanie. Najpopularniejszym sposobem jest pozyskiwanie wody deszczowej z rynien przy dachowych. Polega to na instalacji w rynnie na odpowiedniej wysokości tzw. „łapacza deszczówki” i połączenie go ze zbiornikiem (lub systemem zbiorników), gdzie woda się magazynuje. Na popularnym serwisie aukcyjnym oraz w sklepach budowlanych takie urządzenie można zakupić w różnych kolorach (celem dostosowania do koloru rynien). 2.5 Funkcjonowanie przykładowego systemu prezentuje film umieszczony w serwisie Youtube (https://www.youtube.com/watch?v=WbE1i_FIzNU). Obecnie jest możliwość zakupu czy samodzielnego wykonania takiej instalacji, która obok głównego zastosowania może pełnić funkcję ozdobną ogrodu. Przy odpowiednim zamontowaniu urządzeń nie musimy obawiać się o „przelanie” zbiornika, ponieważ w oparciu o naturalne prawa fizyki nadmiar wody trafi do systemu rynnowego. Warto rozważyć połączenie ze sobą kilu zbiorników na wodę deszczową tak aby na przysłowiową „czarną godzinę” nagromadzić jak największy zapas wody.

schematBardziej zaawansowanym technologicznie i przez to kosztownym sposobem jest budowa podziemnego systemu gromadzenia wody deszczowej. Przykładowy system prezentuje rysunek (źródło: portal dom.pl). Jak można zauważyć na ilustracji system taki składa się ze zbiornika (1), systemu filtrów (2), zespołu sterująco – pompowego (3) oraz układu przelewowego zabezpieczającego przed przepełnieniem zbiornika (4), który w razie intensywnych opadów deszczu rozprowadza nadmiar wody. Jak widzimy woda z takiego zbiornika może być wykorzystywana również w instalacji domowej do celów sanitarnych (np. połączona ze spłuczką czy pralką).

Woda deszczowa pozyskana za pomocą „łapacza” czy przedstawionego podziemnego systemu może być wykorzystywana do celu podlewania ogrodu, mycia samochodu czy do celów sanitarnych. Przy większym ogrodzie lub w sytuacji, gdy nie możemy często odwiedzać ogrodu (działki) warto rozważyć również połączenie systemu wody deszczowej z systemami nawadniającymi (np. nawadnianie sterowane czasowo czy system kropelkowy).

Warto w tym miejscu wspomnieć o działaniach realizowanych w ramach projektu „Stop suszy” przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie oraz przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zachęcamy do śledzenia stron Internetowych tych podmiotów oraz do kontaktu telefonicznego celem uzyskania szczegółowych informacji na temat aktualnie możliwych form wsparcia (w tym dofinansowań) podejmowanych działań zabezpieczających przed suszą.

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej opracowało projekt ustawy „anty suszowej”, która usprawni proces przeprowadzenia inwestycji poprawiających bilans wodny Polski. W związku z kolejnymi prognozami dotyczącymi suszy w tym roku będą podjęte dodatkowe działania na łączną kwotę 154,7 mln zł w perspektywie realizacji do 3 lat. Zachęcamy do śledzenia procesu legislacyjnego tego aktu.

Podsumowując, warto rozważyć stosowanie powyższych zasad czy instalacji celem maksymalnego ograniczenia negatywnych skutków bądź zabezpieczenia się przed zjawiskiem suszy. W większości (za wyjątkiem podziemnego systemu) powyższe rozwiązania nie narażają rodzinnych budżetów na duże wydatki, a w sytuacji braku wody mogą okazać się bezcenne. Skoro jednak o pieniądzach mowa, w następnej części publikacji Szanowny Czytelnik zostanie zapoznany ze sposobami na oszczędność wody w gospodarstwie domowym, które przekładają się na realne oszczędności finansowe. Zapraszamy do lektury.

Zachęcamy do odwiedzenia/źródła:
https://www.gov.pl/web/gospodarkamorska
https://www.arimr.gov.pl/
http://stopsuszy.imgw.pl/ 
http://stopsuszy.pl/ 
https://www.agropolska.pl/aktualnosci/polska/specustawa-antysuszowa-gotowa,9075.html
https://www.dom.pl/wykorzystujmy-deszczowke.html